Viết về âm nhạc và tôi

Tôi muốn viết gì về âm nhạc, một khía cạnh, một thể loại? Hay đơn giản hơn, âm nhạc là gì với tôi, âm nhạc ghi lại điều gì trong lòng tôi?

Nếu ngẫm nghĩ và thành thật với bản thân, tôi sẽ nói ngay rằng rất nhiều khi âm nhạc với tôi là người đồng chí hướng. Mấy lúc ấy tôi lắng nghe đến ngấm sâu vào tâm trạng từng thanh âm, hay gật gù với một dàn xếp quãng cung phức tạp, rồi cảm thông với dãy nốt lặng nối đuôi. “Tâm sự đi, tớ nghe cậu đây”, tôi muốn thốt lên. “Chúng ta cùng một đội, tớ hiểu những rung rinh cậu vừa trải qua”. Điều tôi muốn nghe và được nghe, điều tôi muốn hiểu và được hiểu, tất cả đều ở đấy, với âm nhạc. Cả tiếng thở dài nghe cũng đúng điệu làm sao. Lúc ấy âm nhạc và tôi trao nhau mấy cái ôm ấm áp tình tri kỷ. “Chỉ cậu hiểu tớ thôi. Cám ơn cậu nhé!”

Cũng có dạo tôi chỉ nghe ra và hiểu ngôn từ trong nhạc. Tôi bất mãn với một khúc dạo phối rề rà, hai mươi giây rồi ba mươi giây. Vào đề đi chứ, sắp chìm mất rồi, tôi chỉ chờ chiếc phao chứa đầy những nhớ nhung da diết, nào là thương nhớ biệt ly, nào là nỗi thao thức trào dâng, tất cả diễn đạt trong âm tiết của ngôn ngữ lời nhạc. Nói chính xác, tôi chỉ muốn hiểu cái nghĩa đen-đơn, rõ hình rõ chữ, không phải những phiêu lưu bay bổng, nhấn nhá và lắp dày không gian của thanh sắc. Nó như một sự dồn nén cần được giải phóng, gấp rút ngay cả trong những rên rỉ của đau đớn và sầu muộn. Mấy lúc ấy âm nhạc và tôi là những kẻ nghiện nhau, theo một ý nghĩa nào đó. Chắc chát hơn ấm chè nóng và đặc hơn cốc cà phê đen mỗi sớm, mà hớp một ngụm lại muốn nữa… Cảm giác cần kíp đó có thể được đẩy lên cao độ, theo kiểu mấy cuộc tình chớp nhoáng, tìm vui qua những cảm xúc kịch liệt ngắn ngủi, rồi lủi thủi về lại trong cô đơn. Mà bạn biết rồi đấy, dạng quan hệ ấy thường chả có đối thoại thật, thoáng chốc tất cả rơi vào đám bụi mịt mù của quên lãng.

Mối tương quan giữa nhạc và tôi luôn mang phong dáng con người, tựa như giữa những thực thể sống động. Đúng theo mốt đó, có nhiều ngày chúng tôi làm ‘người xa lạ’. Đi ngang chả ngoái lại, trước mặt cũng làm ngơ. Tâm trí bị chiếm hữu tạm thời? Có thể đúng đấy, nhưng không phải luôn là như vậy. Tôi nhớ dạo mình lân la hỏi chuyện nàng thơ, mấy lúc vần điệu nhấn nhấp, nhen nhóm chút thân quen. Mà thứ tâm trí thi ca đang chơi vơi nơi nào không cách gì nghe tiếng rì rầm nội tâm: khá giống ‘gã’ âm nhạc chứ nhỉ! Ừ giống tí thì đã sao, tính cách khác hẳn nhau mà. Cũng có thể tôi không muốn chia đôi, chia ba tâm trí của mình. Cũng có thể tôi không muốn chia sẻ cơ thể này. Những thứ li ti tạo ra mình, đôi khi chúng cũng muốn co rút lại từng chút một, quánh sệt lại vào trong, loại bỏ mọi khoảng trống giữa mớ vật chất trong mình, không âm thanh, không chuyển động và hình ảnh, cần để cảm thấy một mình một khối tinh, vậy thôi. Cái ích kỷ ấy không xứng với âm nhạc, cứ thế chúng tôi ‘lờ’ nhau có ý cả. May mắn là trạng thái ấy chỉ độ vài hôm là hết, và âm nhạc không để bụng hay hờn giận tôi bao giờ.  

Cảm thụ âm nhạc với vốn hiểu biết căn bản của tôi bao hàm một sự gần gũi không vụ lợi. Chúng tôi đến với nhau như tấm gương phản chiếu tâm hồn, thật thà và cởi mở. Những ngày nắng đẹp nghe một khúc nhạc bỗng dưng thấy mình như đang nằm dài trên bãi cỏ cạnh hồ nước. Gió khẽ khàng kín tiếng không lấn át bản du dương. Tôi thấy tâm hồn nhìn ngắm mình qua làn nước. Tôi vươn tay chạm khẽ chút hình hài cảm xúc, có cả màu xanh của nền trời ẩn trong ánh vàng của tia nắng xuyên qua áng mây ngấn bạc.  Mấy đêm mưa hè ẩm ướt, phím đàn réo rắt chơi trò đuổi bắt, lên cao trào theo từng hồi sấm chớp rầm rĩ, tôi nhìn mình nhún nhảy theo nhịp điệu hệt như những giọt nước ào ạt va vào kính cửa. Tôi đang trình diễn đấy, đang đóng góp một phần, không phải kẻ đứng yên ngắm thế giới chuyển động lắc lư.  

Có một ngày tôi bất ngờ bắt gặp chính mình trong mấy bài nhạc, cả âm hưởng, thanh tiết và ca từ, những câu chuyện kể trong âm nhạc, nối tiếp không ngừng nghỉ. Tôi thấy cả cuộc sống đang chuyển động, thay đổi, dịch chuyển, tạo ra những khoảng không trống, thông khô và trong suốt. Tất cả ở đấy và tất cả biến mất. Quá khứ không còn ngập gồng gánh trĩu nặng. Tương lai không còn đầy ắp những trì ép căng cứng. Lúc ấy ở hiện tại, âm nhạc và tôi kết duyên, cùng với văn thơ, hội họa, phim ảnh, nhảy múa và tất cả những hình thức nghệ thuật khác. Chúng tôi không giận hờn, tâm sự, mở lòng để dạy nhau bài học về cuộc đời và để hiểu nhau hơn đó ư! Hay âm nhạc chính là cánh cổng ôm ấp đón chào, những môn nghệ thuật khác là con đường dìu dắt, còn tôi, tôi là kẻ đang đi sâu và khám phá, vào chính tâm hồn mình.